De prijsstijgingen vliegen ons om de oren en dat kan voor veel bedrijven problemen opleveren of zelfs het einde betekenen. Hoe kan je jouw onderneming beschermen in deze onzekere tijd? Aan de exploderende prijzen is helaas weinig te doen, aan de manier hoe je hiermee omgaat wel! In dit blog zal ik eerst in gaan op de maatregelen die je kan nemen in de situatie dat je de overeenkomst nog moet sluiten. Vervolgens zal ik in gaan op de mogelijkheden wanneer je al een overeenkomst hebt gesloten en je ondervindt prijsstijgingen. Afsluitend zal ik kort aandacht besteden aan de praktische aspecten die met prijsstijgingen te maken hebben.
NOG TE SLUITEN OVEREENKOMSTEN: MAAK PRIJSWIJZIGINGEN AFDWINGBAAR!
Prijswijzigingsclausule
Het is mogelijk om in een overeenkomst afspraken te maken over prijsstijgingen. Er is wel een verschil tussen de overeenkomsten die je sluit met een partij die handelt in de uitoefening van beroep of bedrijf of de overeenkomsten die je sluit met een consument.
In B2B-verhoudingen kan je afspraken maken over prijsstijgingen. Vaak zie je dat algemene voorwaarden een bepaling bevatten die het mogelijk maakt om prijsverhogingen door te voeren. Opgenomen staat dan dat de overeengekomen prijzen gebaseerd zijn op de kostprijs op het moment van de offerte of aanvaarding van een opdracht. Dit wordt dan vaak gevolgd door een zin die de gebruiker van de algemene voorwaarden het recht geeft om de overeengekomen prijzen nadien te verhogen en aan de wederpartij door te berekenen onder bepaalde omstandigheden. Deze omstandigheden kunnen bijvoorbeeld zijn: een verhoging van de prijs die voortvloeit uit een bevoegdheid of verplichting ingevolge de wet- of regelgeving of haar oorzaak vindt in een stijging van de productiekosten, materiaalkosten, prijs van grondstoffen, lonen, invoerrechten, belastingen, veranderingen in de wisselkoers, verzekeringspremies, inkoopprijzen of een stijging van andere kostprijs-bestanddelen. Probeer daarbij zo duidelijk mogelijk te omschrijven welk risico niet aan jou is toe te rekenen (bijvoorbeeld: gevolgen coronapandemie, handelsblokkades, oorlog, etc.). Het is altijd goed om een soort restbepaling op te nemen zoals bijvoorbeeld ‘’andere kostprijs-bestanddelen’’. Op die manier kan je wat flexibeler met jouw algemene voorwaarden omgaan en kunnen ook onvoorziene omstandigheden hieronder vallen. Daarnaast is het in algemene voorwaarden ook gebruikelijk om een jaarlijkse prijsverhoging overeen te komen op basis van de consumentenprijsindex.
Let wel op: zorg ervoor dat je je algemene voorwaarden juist ter hand stelt. Doe je dit niet, dan zijn jouw algemene voorwaarden namelijk niet geldig. Benieuwd hoe je jouw algemene voorwaarden juist ter hand stelt? Neem dan contact met ons op!
Naast het hanteren van algemene voorwaarden met een prijswijzigingsclausule, adviseer ik je om een dergelijke clausule te allen tijde ook op te nemen in de overeenkomst en/ of in de offerte.
Ten aanzien van consumenten ligt een dergelijke prijswijzigingsclausule wat genuanceerder. Voor consumenten geldt dat in de wet (in de zogeheten ‘’zwarte lijst’’) is opgenomen dat de gebruiker van algemene voorwaarden de door hem bedongen prijs niet mag verhogen binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst, tenzij de wederpartij bevoegd is in dat geval de overeenkomst te ontbinden. Je kan dus wel degelijk een prijswijzigingsclausule hanteren, maar geef de consument wel het recht om de overeenkomst te ontbinden wanneer deze prijswijzing binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst plaatsvindt.
Let wel op: kleine ondernemers kunnen via de zogeheten ‘’reflexwerking’’ soms toch een beroep doen op het consumentenrecht. De mogelijkheid bestaat dus dat de prijsstijgingsclausule ook bij kleine ondernemers vernietigd wordt (en dus niet geldig is)
Anticiperen
Wanneer bij het opstellen van de offerte al bekend is dat leveringsproblemen bestaan of kunnen bestaan, zorg er dan voor dat je dit alvast opmerkt. Zorg er ook voor dat je eventuele belangrijke situaties benoemt. Immers, de coronapandemie en de oorlog zijn inmiddels een bekend gegeven en vallen dan ook niet meer onder overmacht of onvoorziene omstandigheden Dat wil niet zeggen dat het niet nuttig is om alvast op te nemen hoe met onbekende maatregelen om te gaan. Wanneer het voor jouw branche van belang kan zijn kun je bijvoorbeeld een coronaclausule of een Oekraïne-crisis clausule opnemen.
Vrijblijvend aanbod
Een andere tip die ik je wil meegeven is om alert te zijn op de manier waarop je je aanbod doet. Een aanbod kan onherroepelijk, herroepelijk of vrijblijvend zijn.
Een onherroepelijk aanbod mag jijzelf niet herroepen. Wanneer je een termijn voor aanvaarding in de offerte opneemt, is bijvoorbeeld sprake van een onherroepelijk aanbod. Een herroepelijk aanbod kan jijzelf herroepen tot aan het moment dat de andere partij het aanbod aanvaardt. De beste optie is een vrijblijvend aanbod. Een vrijblijvend aanbod kan je zelfs na aanvaarding door de wederpartij nog herroepen. Mijn tip is dan ook om in je algemene voorwaarden op te nemen dat alle aanbiedingen die je doet vrijblijvend zijn. Daarnaast adviseer ik je om dit ook altijd expliciet te vermelden op je offerte.
BESTAANDE OVEREENKOMSTEN: WAT ALS JE DE OVEREENKOMST NIET MEER NA KAN KOMEN DOOR DE OVEREENGEKOMEN PRIJS?
Wanneer je een contract hebt met vaste tarieven, mag je als ondernemer deze tarieven niet zomaar verhogen. Wat kan je wel doen? Ik zal eerst kort uiteenzetten welke opties je in het algemeen kan toepassen. Vervolgens zal ik ingaan op een specifieke mogelijkheid voor de overeenkomst van aanneming.
Algemeen
Voor de verschillende overeenkomst zijn onderstaande onderdelen in elk geval van belang.
Waarschuwen en overleggen
Zorg ervoor dat je jouw wederpartij tijdig waarschuwt voor de prijsstijging. Probeer het gesprek aan te gaan en denk alvast na over alternatieven. Kunnen jullie wellicht de overeenkomst in onderling overleg beëindigen? Of de lasten van de prijsverhoging verdelen? Het is altijd goed om als beginpunt naar dit soort voor de hand liggende oplossingen te zoeken. Veel mensen zullen de impact van prijsverhogingen voor ondernemers begrijpen. Het lastige is natuurlijk wel dat uiteindelijk iedereen met prijsstijgingen te maken krijgt en iedereen de kosten laag probeert te houden. Probeer dan ook met alle betrokkenen te overleggen.
Onvoorziene omstandigheden
Artikel 6:258 BW biedt de mogelijkheid om de rechter te verzoeken om de gevolgen van een overeenkomst te wijzigingen of deze geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden. Deze onvoorziene omstandigheden moeten dan wel van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Aan de wijziging of ontbinding kan terugwerkende kracht worden verleend.
Het uitgangspunt van het Nederlandse recht is dat overeenkomsten moeten worden nagekomen (‘pacta sunt servanda’). Een beroep op onvoorziene omstandigheden wijkt van dit uitgangspunt af. Een goede beoordeling of er sprake is van onvoorziene omstandigheden is dan ook van groot belang. Immers, van onvoorziene omstandigheden is niet snel sprake, maar mocht een beroep slagen is het vaak de moeite waard. Vraag je je af of er in jouw geval sprake is van onvoorziene omstandigheden? Schroom dan niet om contact met ons op te nemen.
De derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid
Artikel 6:248 lid 2 BW bepaalt dat een tussen partijen geldende regel niet van toepassing is, voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. De algemene lijn in de jurisprudentie is dat een dergelijk beroep niet snel slaagt. Toch is het soms het proberen waard. Neem contact met ons op om te kijken of hier in jouw geval sprake van is.
Overmacht
Een vraag die wij de laatste tijd vaak krijgen is of de forse prijsstijgingen door de oorlog in Oekraïne een overmachtssituatie oplevert. Vaak wordt oorlog opgesomd als overmachtssituaties in de algemene voorwaarden. Het probleem in de praktijk is echter dat het leveren zélf vaak wel mogelijk is, alleen dat de prijzen voor jou als ondernemer zodanig hoog zijn dat leveren voor jou te kostbaar is. Zolang je kan voldoen aan je verplichtingen en de zaken die jij moet leveren nog in te kopen zijn, is er strikt genomen geen overmachtssituatie. Dit is slechts anders wanneer je dit bent overeengekomen in je overeenkomst. Een tip voor de toekomst is dan ook om in je algemene voorwaarden op te nemen dat extreme prijsstijgingen voor materialen en grondstoffen onder het begrip ‘’overmacht’’ vallen.
Prijswijziging aannemingsovereenkomst
Kostenverhogende omstandigheden
Artikel 7:753 BW maakt het mogelijk om de rechter te vragen de overeengekomen prijs geheel of gedeeltelijk aan te passen in geval van kostenverhogende omstandigheden. Hieraan zijn twee voorwaarden verbonden:
- De kostenverhogende omstandigheden kunnen de aannemer niet worden toegerekend, en;
- De aannemer behoefde bij het bepalen van de prijs geen rekening te houden met de kans op zulke omstandigheden.
Het oordeel van de rechter zal afhankelijk zijn van de omstandigheden van het geval. Heb je dus een project aangenomen als aannemer en maak je verlies als je dit project moet uitvoeren voor de afgesproken prijs? Dan is een beroep op kostenverhogende omstandigheden zeker geen overbodige luxe. Benieuwd of een beroep hierop in jouw geval kans van slagen heeft? Neem dan contact met ons op!
PRAKTISCHE TIPS: ZORG VOOR TIJDIGE VOORBEREIDING
Naast de algemene voorwaarden, offertes en overeenkomsten is het ook van belang om een kritische blik te werpen op je inkoopbeleid, je investeringen, je leveringsverplichtingen en je gehele bedrijfsvoering.
Naast de juridische aspecten die verbonden zijn aan prijsstijgingen en langere levertijden, is het namelijk ook belangrijk om ervoor te zorgen dat jouw organisatie hier flexibel mee om kan gaan. Hoe maak je je onderneming wendbaar in onrustige tijden? Wat zijn de behoeftes van jouw organisatie en welke richting wil je op? Wat betekenen huidige ontwikkelingen voor jouw onderneming? Past de bedrijfsvoering nog bij deze veranderende wereld?
Voor het opdoen van nieuwe inzichten bieden wij ook een exclusief coachingstraject aan.
Wil jij graag meer weten over de juridische mogelijkheden in jouw specifieke geval? Of wil je sparren over jouw bedrijfsvoering? Bij ons ben je aan het juiste adres!
Mail gerust naar info@hooglander-advocaten.nl of bel naar 088 0034 300.
