In Nederland is momenteel een groot woningtekort. Het tekort aan woningen wordt geschat op zo’n 400.000. Gelet op de bevolkingsgroei de komende jaren en de beperkte mogelijkheden om woningen te bouwen vanwege onder meer de stikstofproblematiek, zal het tekort naar verwachting alleen nog maar toenemen.
Behalve het woningtekort is er nog een ander probleem. Door personeelstekorten in de zorg worden we steeds meer afhankelijk van de zorg door naasten. De behoefte aan mantelzorgwoningen lijkt dan ook te zijn toegenomen. In dit artikel gaan we daarom in op de mogelijkheden om een mantelzorgwoning te realiseren onder de nieuwe Omgevingswet.
Bouwen en gebruik
De Omgevingswet die op 1 januari 2024 in werking is getreden, zou alles een stuk makkelijker moeten maken. In de praktijk blijkt het echter toch niet zo eenvoudig te zijn.
De mantelzorgwoning bestaat juridisch uit 2 delen: het bouwen van het gebouw en het bewonen ervan ten behoeve van mantelzorg. Voor de mantelzorgwoning zijn dan ook 2 aspecten van belang: het bouwen en gebruik.
Bouwen van de mantelzorgwoning
De regels voor het bouwen vallen uiteen in 2 delen: het technisch bouwen en het ruimtelijk bouwen.
Bij het technisch bouwen wordt gekeken naar de technische eisen waar een bouwwerk aan moet voldoen, zoals veiligheid, gezondheid en bruikbaarheid. Deze regels staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Heel specifiek staan in artikel 2.25 Bbl de voorwaarden wanneer er een vergunning nodig is. Voldoet het bouwwerk aan één van die voorwaarden, dan is op grond van het Bbl in ieder geval een vergunning nodig.
Voor de regels van het ruimtelijk bouwen moet worden gekeken naar het omgevingsplan van de betreffende gemeente. Daarin staat bijvoorbeeld hoe groot of hoog een gebouw mag zijn. Dit kan per gemeente en zelfs per locatie verschillen.
Daarnaast kent het omgevingsplan nu automatisch de regel dat voor elk bouwwerk een omgevingsvergunning nodig is, tenzij er een uitzondering van toepassing. Die uitzonderingen staan in artikel 22.27 van het omgevingsplan van iedere gemeente. De kans is groot dat een mantelzorgwoning onder de uitzonderingen valt, maar dit is afhankelijk van de omvang van de mantelzorgwoning. Let hierbij wel op dat gemeenten de komende jaren de regels in het omgevingsplan kunnen wijzigen. Ook deze uitzonderingen kunnen straks per gemeente anders zijn!
Gebruik van de mantelzorgwoning
Als is bepaald of het bouwen van de mantelzorgwoning wel of niet vergunningplichtig is, is het nog van belang om te beoordelen of het gebruik van het gebouw als mantelzorgwoning op de locatie is toegestaan. Ook hiervoor moet worden gekeken in het omgevingsplan.
Belangrijk om te weten is wat er precies wordt verstaan onder “mantelzorg”. Het Bbl geeft hiervoor de volgende definitie:
Mantelzorg: intensieve zorg of ondersteuning, die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende, ten behoeve van zelfredzaamheid of participatie, rechtstreeks voortvloeiend uit een tussen personen bestaande sociale relatie, die de gebruikelijke hulp van huisgenoten voor elkaar overstijgt, en waarvan de behoefte met een verklaring van een huisarts, wijkverpleegkundige of andere door de gemeente aangewezen sociaal-medisch adviseur kan worden aangetoond;
Het moet dus gaan om iemand aan wie intensieve zorg of ondersteuning wordt geboden. Vervalt de zorgbehoevendheid, bijvoorbeeld door genezing of overlijden, dan is het die persoon ook niet langer toegestaan om het gebouw te bewonen.
Het is hierbij ook van belang of het gaat om bewoning in een bestaand (bij)gebouw, of in een nieuw te plaatsen gebouw. Voorlopig is huisvesting in een bestaand (bij)gebouw in verband met mantelzorg vergunningvrij op basis van de regels in het ieder omgevingsplan. Dit kan uiteraard veranderen als gemeenten hun omgevingsplannen gaan wijzigen.
Wanneer is hij vergunningvrij?
Op deze vraag is dus helaas niet een simpel antwoord te geven. Of een mantelzorgwoning vergunningvrij is, verschilt erg per gemeente. Dit is nu zo, maar dat gaat in de toekomst nog veel vaker het geval zijn. Tot gemeenten hun omgevingsplannen aanpassen, is een mantelzorgwoning in ieder geval vergunningvrij als de bewoning plaatsvindt in een bestaand bijgebouw of aanbouw.
Is bewoning in verband met mantelzorg toegestaan in het omgevingsplan, maar moet de woning nog worden gebouwd? Dan moet nog worden bepaald of de woning vergunningvrij kan worden gebouwd. Dit zal in de meeste gevallen voorlopig nog zonder vergunning kunnen, maar dit hangt sterk af van de locatie en de gemeente.
Wil je een mantelzorgwoning plaatsen, maar weet je niet waar je moet beginnen? Neem dan gerust contact met mij op.
