Door Eva Korver 07 november 2022

Als een werknemer een ongeval krijgt of schade oploopt, heeft dat juridische gevolgen voor jou, als werkgever?

Stel, je werknemer is tijdens het verrichten van zijn reguliere werkzaamheden – in een normale werkomgeving – uitgegleden en hij/zij heeft hierdoor (ernstig) letsel opgelopen, heeft dat juridische gevolgen voor jou, als werkgever? Het spreekt voor zich dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de arbeidsomstandigheden in de onderneming.

Als een werknemer een ongeval krijgt of schade oploopt, kan je namelijk als werkgever aansprakelijk gesteld worden voor de schade. Dit geldt ook als gewerkt wordt met uitzendkrachten, zzp’ers en stagiairs. Dit wordt werkgeversaansprakelijkheid genoemd. Daarnaast houdt de Arbeidsinspectie toezicht op de naleving van de verplichtingen van een werkgever. Zij kan een boete opleggen of zelfs een proces-verbaal opmaken als een bedrijf zijn verplichtingen ter bescherming van zijn werknemers niet nakomt.

De komende weken zullen wij vanuit het perspectief van de werkgever een aantal juridisch relevante onderwerpen omtrent arbeidsongevallen bespreken. Het eerste artikel van deze reeks, dit artikel, gaat over (zo veel mogelijk) de verplichtingen die een werkgever heeft en het voorkomen van arbeidsongevallen.

In de weken hierna komen de volgende blogs aan bod:

Zes tips om arbeidsongevallen zo veel mogelijk te voorkomen;
Het belang en het opstellen van de risicoanalyse (RI&E);
Hoe je als werkgever moet handelen na een arbeidsongeval;
Hoe de Arbeidsinspectie toezicht houdt en de consequenties van niet-naleving;
Of de schade van een door jou ingehuurde ZZP’er ook verhaald kan worden op jou als werkgever; en
Het nut en het opstellen van een veiligheids- en gezondheidsplan.

Voorkomen is beter dan genezen

Werkgeversaansprakelijkheid betekent dat je als werkgever aansprakelijk wordt gesteld voor de schade aan de gezondheid van jouw werknemers als gevolg van een arbeidsongeval. Bij deze vorm van aansprakelijkheid staat de zorgplicht van jou als werkgever centraal. Zo moet je als werkgever de werkplek en alle overige middelen waarin of waarmee jouw werknemers werken op een zodanige wijze inrichten en onderhouden dat daarmee arbeidsongevallen (zo veel mogelijk) worden voorkomen. Ook moet je als werkgever andere voorzorgsmaatregelen treffen en aanwijzingen geven aan je werknemers.

In de praktijk wordt al redelijk snel aangenomen dat je als werkgever niet aan je zorgplicht voldoet en dus aansprakelijk bent voor de schade van je werknemer als gevolg van een arbeidsongeval. Als werkgever moet je constant nagaan of de al genomen maatregelen toereikend genoeg zijn.

Voorzorgsmaatregelen

Welke voorzorgsmaatregelen van jou als werkgever mogen worden verlangd, hangt af van de omstandigheden van het geval.

Arbowet- en regelgeving

Als werkgever kan je bij het treffen van maatregelen naar de Arbowet- en regelgeving kijken. Deze regelgeving bestaat uit de Arbowet, het Arbobesluit, de Arbeidsomstandighedenregelingen, de CAO en de Arbocatalogi. De Arbowet en het Arbobesluit gelden voor alle sectoren. De CAO en de Arbocatalogi gelden alleen voor specifieke sectoren. Kijk dus goed welke CAO en Arbocatalogi voor jou gelden.

Let wel op, de Arbowet voorziet niet altijd in een regeling over voorzorgsmaatregelen die door jou als werkgever getroffen kunnen worden. Als je als werkgever daarom geen maatregelen treft, word je als werkgever niet automatisch van je zorgplicht ontheven. Als werkgever moet je dus alsnog aan de zorgplicht voldoen, maar dat doe je door zelf maatregelen te bedenken en toe te passen. Zo ook in een zaak uit 2009; de werknemer was van een ladder afgevallen en die ladder bleek achteraf niet te zijn voorzien van een antislipplaat (verkleint risico op vallen). De rechter meende dat de werkgever niet aan zijn zorgplicht had voldaan, ook al stond in de Arbowet hier niets over opgenomen.

Kortom, als werkgever kan je in beginsel aan je zorgplicht voldoen door de wet- en regelgeving uit de Arbowet op te volgen. Als in de Arbowet echter geen regelingen over maatregelen staan opgenomen voor jouw situatie, betekent dat niet dat je als werkgever geen maatregelen meer hoeft te treffen. Je moet altijd nagaan of maatregelen noodzakelijk zijn en welke daarvoor passend zijn.

Arbowet overtreden, wat nu?

Als de Arbowet door jou als werkgever wordt overtreden, dan kan je aangesproken worden door de Nederlandse Arbeidsinspectie. In artikel drie van deze reeks wordt dieper ingegaan op het toezicht van de arbeidsinspectie.

Daarnaast moet je als werkgever bij het treffen van voorzorgsmaatregelen rekening houden met de ervaringen van je werknemer(s). Dit wordt ook wel het ervaringsfeit genoemd. Zo mag je ervan uitgaan dat hoe langer je werknemers bij je werken, hoe minder voorzichtig ze te werk gaan. Kortom, je wordt niet van je plicht ontheven omdat je werknemer ervaren is; houd hier dus rekening mee bij het nemen van maatregelen.

Voorlichting, instructies, en adequaat toezicht

Volgens de Arbowet moet je als werkgever jouw werknemers doeltreffend inlichten over hun werkzaamheden, de daaraan verbonden risico’s en de getroffen maatregelen om die risico’s te beperken of te voorkomen. Ook moet je zorgen dat de werkomgeving van je werknemers past bij hun taken. Daarnaast kan je ervoor kiezen om je werknemers te waarschuwen voor de gevaren. Als je een waarschuwing geeft, moet je rekening houden dat deze niet snel als voldoende wordt beschouwd door de rechter. De waarschuwing moet ertoe leiden dat je werknemers hun handelen daarop afstemmen en dus voorzichtiger te werk gaan. Kortom, de waarschuwing moet effect hebben. Bovendien geldt de kracht van herhaling. Te veel waarschuwen bestaat niet. Zelfs niet wanneer (ervaren) werknemers zeggen dat ze alles al weten. Door te herhalen houd je werknemers scherp. Uiteraard sluit waarschuwen niet alle risico’s uit, maar men leert hier wel hoe onveilige situaties zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen. En voorkomen is beter dan genezen.

Tot slot moet je toezicht houden op de naleving van jouw voorlichting, instructies en waarschuwingen. In het artikel van volgende week wordt verder toelichting gegeven over hoe je dit als werkgever het beste kan aanpakken.

Conclusie

Als werkgever heb je de verplichting om maatregelen te treffen die het risico op een arbeidsongeval beperken of voorkomen. Voor passende maatregelen kan je de Arbowet- en regelgeving raadplegen. Let wel op, je wordt als werkgever niet opgeheven van deze plicht als de Arbowet- en regelgeving geen passende maatregelen bevat. Je moet dan als werkgever zelf beoordelen of maatregelen nodig zijn en welke passend zijn.

Wordt vervolgd

In een volgende blog wordt verder ingegaan op dit artikel door zes tips te geven van hoe je als werkgever (zo veel mogelijk) arbeidsongevallen kan beperken of voorkomen.