In het buitengebied vinden momenteel veel veranderingen plaats. Zo zijn er agrarische bedrijven die hun werkzaamheden willen reduceren, uitbreiden of omzetten, zijn er ontwikkelaars die woningbouw mogelijk willen maken en zijn er ondernemers die recreatieve activiteiten zouden willen organiseren. Sinds begin dit jaar is de Omgevingswet van kracht.
Een van de belangrijkste onderdelen van de Omgevingswet, is de omgevingsvergunning voor de buitenplanse omgevingsplanactiviteit, kortweg de BOPA. Met die BOPA kan worden afgeweken van de regels uit het omgevingsplan. Zo kunnen er toch activiteiten mogelijk worden gemaakt, die niet zijn toegestaan op basis van het omgevingsplan. Het verschilt per gemeente of er een Bopa nodig is en of die kan worden verleend.
Achtergrond
Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet van start gegaan en is er voor alle gemeenten van rechtswege een (tijdelijk) omgevingsplan in werking getreden. Dat omgevingsplan bestaat nu uit alle voormalige bestemmingsplannen en de regels uit de bruidsschat. In de bruidsschat staan regels die voorheen landelijk golden, maar onder de omgevingswet door gemeenten zelf mogen worden ingevuld.
Uiterlijk 1 januari 2032 moeten gemeenten die regels harmoniseren in het omgevingsplan. Dit kost veel tijd, waardoor gemeenten voorlopig niet snel geneigd zijn om een aanvraag voor een omgevingsplanwijziging te behandelen. De snelle ontwikkelingen in het buitengebied kunnen echter ook niet altijd wachten op een omgevingsplanwijziging. Die procedure duurt over het algemeen veel langer dan het verkrijgen van een BOPA. Dit maakt de BOPA, zeker de komende periode, een uitstekende optie om ontwikkelingen toch mogelijk te maken.
Verschillen per gemeente
De BOPA is een vergunning om af te wijken van het omgevingsplan. Op basis van de regels in het omgevingsplan kan een activiteit vergunningvrij of juist melding- of vergunningplichtig zijn. Als in het omgevingsplan staat dat een activiteit helemaal niet is toegestaan, is een BOPA nodig om een activiteit toch mogelijk te maken. Het is dus afhankelijk van het omgevingsplan of een BOPA vereist is. Bij de ene gemeente past het omzetten van een bedrijfswoning naar een burgerwoning of voormalige bedrijfswoning (voorheen: plattelandswoning) misschien binnen het omgevingsplan, maar bij een andere gemeente kan het zijn dat daar een BOPA voor nodig is.
Bij het verlenen van een BOPA, moet worden getoetst of de activiteit voldoet aan ‘een evenwichtige toedeling van functies aan locaties’. Dit moet bij elke aanvraag afzonderlijk worden bekeken. Wat er precies onder valt, is niet eenduidig te zeggen. Inmiddels zijn er een aantal uitspraken van rechters verschenen waarin de BOPA wordt besproken. Hierin worden onder meer de volgende onderwerpen besproken: veiligheid, geluidshinder, geuroverlast, spuitzones, onevenredige gevolgen voor het woon- en leefklimaat, gevolgen voor verkeer, luchtkwaliteit of participatie.
Participatie en procedure
Participatie werd voorheen ook al gebruikt, maar is nu in de wet opgenomen. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is participatie echter niet altijd verplicht. De Omgevingswet schrijft voor dat je moet benoemen óf je aan participatie doet. Bij de BOPA geldt dat de gemeenteraad gevallen kan aanwijzen waarin participatie wél verplicht is. Er zijn verschillende manieren om dit te doen, bijvoorbeeld door het aanwijzen van een onderwerp of locatie. Zo heeft de gemeente Amsterdam participatie voor alle BOPA’s verplicht gesteld, terwijl de gemeente Hollands Kroon een lijst van 14 gevallen heeft opgesteld waarin participatie vooraf verplicht is. Er zijn ook gemeenten waar die gevallen (nog) niet zijn aangewezen.
Ook de procedure die gevolgd wordt, verschilt per geval. Het uitgangspunt is dat de reguliere procedure (bezwaar + beroep) van toepassing is. In dat geval kan een BOPA al binnen enkele dagen of weken worden verleend. Bij projecten die een grote impact hebben op de omgeving en waarbij naar verwachting veel mensen bedenkingen zullen hebben, kan de gemeente de uitgebreide procedure van toepassing verklaren. In dat geval wordt eerst een ontwerpbesluit ter inzage gelegd – en dan ben je al gauw een paar weken, tot zelfs maanden, verder voordat je de vergunning hebt.
Conclusie
Gemeenten hebben meer vrijheid gekregen om de regels in het omgevingsplan te bepalen. Het voordeel hiervan is dat er meer maatwerk mogelijk is, maar het brengt ook meer uitzoekwerk met zich mee. Elke situatie dient immers anders beoordeeld te worden. De vraag óf je een BOPA nodig hebt, en zo ja, waar de aanvraag aan moet voldoen, verschilt dus per gemeente. En zelfs per locatie binnen die gemeente. Het is nu dus meer dan ooit van belang om je vakkundig te laten adviseren door een goede jurist of advocaat. Onze Hooglanders van team Milieu & Omgeving en Vastgoed & Projectontwikkeling helpen je graag!
