Trots mogen we melden dat onze collega-jurist Antoine onlangs zijn master heeft afgerond met een indrukwekkende scriptie. Met zijn werk dook hij diep in de stikstofcrisis en onderzocht hij de juridische mogelijkheden - en onmogelijkheden! - rondom vergunningverlening. We geven jou in deze blog graag een korte en verhelderende samenvatting van zijn onderzoek. Wil je ook meer weten over stikstof, Natura 2000-gebieden en wat de wet hier allemaal over vertelt? Lees dan zeker verder, want Antoine laat geen enkel aspect van dit onderwerp onberoerd!
Wat heeft Antoine onderzocht?
De titel van Antoine’s scriptie zegt het eigenlijk al: met zijn onderzoek is Antoine de uitdaging aangegaan om uit te pluizen hoe bepaalde activiteiten, die schadelijke stikstofuitstoot veroorzaken, in kwetsbare natuurgebieden gereguleerd worden. Deze kwetsbare natuurgebieden worden ook wel Natura 2000-gebieden genoemd. Hier komt nogal wat juridisch puzzelwerk bij kijken – zéker wanneer je kijkt naar de regels voor het verlenen van vergunningen. Antoine analyseerde zowel de Nederlandse als de Europese rechtspraak en voerde een rechtsvergelijkend onderzoek naar het stikstofbeleid in Vlaanderen uit.
Wat wist Antoine te ontdekken?
Wat Antoine onder meer ontdekte, is dat er in Nederland én Vlaanderen heel wat verschillen bestaan in hoe men omgaat met stikstof. Zeker op vlak van strengheid. In Nederland hoeft bijvoorbeeld niet altijd een uitgebreide ‘passende beoordeling’ te worden uitgevoerd. Dit is een juridische toets om te kijken of een project schadelijk is voor de natuur. Soms volstaat een zogenaamde ‘voortoets’, die alleen op openbare informatie mag steunen, als de stikstofuitstoot tijdelijk en laag genoeg is.
In Vlaanderen daarentegen pakken ze het net iets anders aan. Daar is, zo blijkt uit het onderzoek van Antoine, een grotere stikstofdepositie toegestaan vooraleer een zwaardere beoordeling wordt verplicht. De drempelwaarden worden daar ook anders berekend. Hierdoor zijn de regels soms wat soepeler, wat zorgt voor een discrepantie tussen België en Nederland. En dat is een belangrijke bevinding om waakzaam over te zijn.
Wat houdt een ‘passende beoordeling’ juist in?
Als het aankomt op het maken van die passende beoordeling, dan ligt er een behoorlijke verantwoordelijkheid op de schouders van de initiatiefnemer of de overheid. Antoine laat namelijk in zijn scriptie zien dat deze beoordeling moet steunen op de best beschikbare wetenschappelijke kennis. Hiermee moet worden aangetoond dat het project geen nadelige effecten heeft op de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied. Simpel gezegd: de natuur mag er niet onder lijden.
Daarnaast zoomt Antoine ook nog in op het fenomeen van ‘extern salderen’. Dit betekent dat als een bedrijf ervoor zorgt dat er elders minder stikstofuitstoot plaatsvindt, het alsnog een vergunning kan krijgen voor een nieuw project. Dit gebeurt bijvoorbeeld door stikstofrechten te kopen van een boer die zijn bedrijf beëindigt of zijn uitstoot vermindert. Ook hier moet echter steeds zorgvuldig gekeken worden naar de specifieke omstandigheden van elk natuurgebied. Er is namelijk kritiek op het idee dat stikstofemissies altijd maar automatisch gezien kunnen worden als instandhoudingsmaatregelen om de natuur te beschermen, waardoor deze niet kan worden meegenomen in de passende beoordeling.
Is het Nederlandse beleid wel toereikend?
Een interessante twist in Antoine’s scriptie is zijn kritische blik op de Nederlandse aanpak in vergelijking met Europese regelgeving. Volgens het Hof van Justitie van de Europese Unie moet er namelijk in een passende beoordeling ook gekeken worden naar de invloed van alle andere projecten. In Nederland zijn we echter iets minder streng: hier hoeven bijvoorbeeld al voltooide of vrijgestelde projecten niet meegenomen te worden in de beoordeling. Dit verschil kan in de toekomst tot juridische problemen leiden, iets wat Antoine in zijn onderzoek scherp opmerkt.
Wil je meer weten over deze materie?
Wil je de volledige scriptie van Antoine lezen? Ben je nieuwsgierig geworden naar de juridische aspecten van de stikstofcrisis? Of heb je een project in gedachten en wil je advies inwinnen? Aarzel dan niet om Antoine te contacteren. Niet alleen is hij een regelrechte expert op het vlak van vergunningverleningen, maar ook helpt hij je graag verder met zijn frisse, juridische expertise!
