Onder andere de maakindustrie werkt met heel veel verschillende toeleveranciers. Daardoor is het natuurlijk erg belangrijk dat de contracten met een leverancier juridisch goed in elkaar zitten. En hier wringt vaak al de schoen. De verkeerde overeenkomst wordt vaak voor de verkeerde situatie gebruikt.
De distributieovereenkomst
In dit blog noem ik de belangrijkste aandachtspunten bij het aangaan van (distributie)overeenkomsten.
Ondanks de naam van de overeenkomst ‘samenwerking’ kunnen dwingende bepalingen gelden.
Wij merken in de praktijk dat cliënten vaak overeenkomsten overleggen met de titel samenwerkingsovereenkomsten, maar deze overeenkomst in werkelijkheid een distributieovereenkomst is. Een samenwerkingsovereenkomst klinkt dan denk ik toch vaak wat vriendelijker. Dat zal dan ook een van de redenen zijn voor het gebruik van deze benaming. Andere benamingen voor een distributieovereenkomst, zijn de alleenverkoopovereenkomst of de concessieovereenkomst. In dit blog houd ik het bij de term distributieovereenkomst.
Belangrijkste aandachtspunten distributieovereenkomst:
- Zorg dat je de juiste overeenkomst voor de juiste situatie gebruikt
- Let op dwingende bepalingen; o.a. bij de klantenvergoeding
- Ga na of je wel / geen exclusiviteit wilt afspreken
- Houd rekening met mededingingsrecht
- Let op de beëindiging en opzegging
Wat is nu eigenlijk een distributieovereenkomst?
De distributieovereenkomst is niet vastgelegd in de wet. Het betreft een overeenkomst tussen een producent en een verkoper. De producent wordt ook wel leverancier genoemd, de verkoper distributeur. Het is de bedoeling dat beide partijen, zowel de leverancier als de distributeur zelfstandig functioneren. Vervolgens is het doel om producten te verkopen die die de producent heeft gemaakt.
Als distributeur koop je op eigen titel (voor eigen rekening en risico) producten. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat jij de leverancier bent. De distributeur koopt dan jouw product en zorgt voor de verdere verkoop en aftersales. De distributeurovereenkomst is dus anders dan de agentuurovereenkomst. Een agentuurovereenkomst is een overeenkomst waarbij de handelsagent voor een bepaalde of onbepaalde tijd voor jouw bedrijf bemiddelt bij de totstandkoming van contracten tussen jou en jouw (potentiële) klanten. De agent bezoekt voor jou bedrijven en probeert een deal te sluiten. Als een deal wordt gesloten, ontvang de handelsagent een beloning (provisie).
Voordat je gaat bepalen welke overeenkomst geschikt is voor de samenwerking, moet je bekijken welke overeenkomst past bij de samenwerking die je wenst aan te gaan.
Ondanks de naam van de overeenkomst kunnen dwingende bepalingen gelden
Houd er verder rekening mee dat als je een overeenkomst, een samenwerkingsovereenkomst noemt en feitelijk sprake is van bijvoorbeeld een agentuurovereenkomst, de rechten en plichten van deze overeenkomst gelden. Zo heeft de agentuurovereenkomst bijvoorbeeld een aantal dwingendrechtelijke bepalingen in de wet. Het gaat dan onder andere over het betalen van een klantenvergoeding na beëindiging van de overeenkomst. In de praktijk zie je dat een partij de term agentuurovereenkomst niet wenst te benoemen om de klantenvergoeding te kunnen ontwijken. Doet de handelsagent vervolgens een beroep op deze vergoeding en voldoet de handelsagent aan de overige voorwaarden, dan moet de andere partij deze vergoeding betalen. Ondanks dat de partijen een ‘samenwerkingsovereenkomst’ zijn aangegaan.
Exclusiviteit
Een van de belangrijke onderdelen die terug te vinden is in een distributieovereenkomst is het onderwerp exclusiviteit. De exclusiviteit wordt vaak overeengekomen ten aanzien van een bepaald product en/of een bepaald gebied. De distributeur heeft vaak de behoefte om een dergelijke bepaling op te nemen, omdat zij zo niet hoeft te concurreren met andere distributeurs die hetzelfde product aanbieden.
Mededinging
Indien je een dergelijke bepaling overeenkomt met de distributeur dien je rekening te houden met het mededingingsrecht. Verdeling van klanten of van een gebied, kunnen afspraken zijn die de mededinging beperken. Dit is in beginsel niet toestaan. Hier is echter een belangrijke uitzondering op te vinden. Het is toegestaan om exclusiviteit overeen te komen als het gezamenlijke marktaandeel van de betrokken partijen in de Europese Unie minder dan 15% bedraagt. Er moet gekeken worden naar het aandeel van de distributeur in de totale inkopen bij de leveranciers van het product en het aandeel van de leverancier in de verkoop van deze producten op de markt. Bij grensoverschrijdende distributieovereenkomst is niet snel sprake van een overschrijding van deze 15%. Dat betekent dat een exclusiviteitsbepaling meestal wel is toegestaan. Houd er wel rekening mee dat marktverdeling niet is toegestaan, ook al is het gezamenlijke marktaandeel onder de 15%.
Beëindiging van een distributieovereenkomst
Een onderwerp dat verder voor problemen kan zorgen, is de beëindiging van de distributieovereenkomst. Zelfs al is er een opzegtermijn opgenomen in de overeenkomst, kan het soms ingewikkeld zijn om de overeenkomst te beëindigen. De Hoge Raad heeft zich hierover al in 1999 uitgelaten.
Voorbeeld; een Frans wijnhuis
Voorbeeld waarbij de opzegging van een distributieovereenkomst voor problemen zorgt
Het komt regelmatig voor dat partijen een overeenkomst aangaan, maar niet alle belangrijke bepalingen hierin hebben opgenomen. Dit gebeurde ook bij een Frans wijnhuis. Het Frans wijnhuis zegt de distributieovereenkomst met een Nederlandse importeur op. Dit doet de partij nadat het honderd jaar zaken heeft gedaan met de Nederlandse importeur. De Nederlandse partij stelt zich op het standpunt dat voor een opzegging een gegronde reden moet worden aangevoerd, nu in de overeenkomst geen opzegregeling is opgenomen. Het wijnhuis heeft volgens de Nederlandse partij geen gegronde reden en het Hof stelt de Nederlandse partij in het gelijk.
De kern van deze zaak is dat bij het ontbreken van een wettelijke of contractuele regeling, aan de hand van de redelijkheid en billijkheid in samenhang met alleen omstandigheden van het geval, een beoordeling moet volgen of de opzegging het beoogde rechtgevolg heeft gehad.
Opzegregeling
Zelfs als er een opzegregeling in de overeenkomst is opgenomen, kunnen de eisen van redelijkheid en billijkheid in samenhang met alle concrete omstandigheden van het geval meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is, indien een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat.
Sorry voor mijn juridische taal, maar dit is wat de wet hierover zegt.
Of hiervan sprake is, hangt af van de inhoud en aard van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval.
Dit is dus een open maatstaf!
Om de omvang van een geschil te voorkomen, is het raadzaam om een opzegregeling in de distributieovereenkomst op te nemen. Zoals ik hierboven schrijf, kunnen de eisen van redelijkheid en billijkheid in bepaalde omstandigheden nog steeds meebrengen dat voor de opzegging extra eisen gelden. Ben hier dan ook op voorbereid.
Wat neem je zoal in deze opzegregeling op?
- wanneer opzegging mogelijk is;
- of hiervoor een zwaarwegende grond nodig is;
- of de opzeggende partij een vergoeding moet betalen;
- wat je onder een zwaarwegende grond vindt vallen en
- de opzegtermijn
Mocht je twijfelen over de geschikte vorm overeenkomst die je wenst aan te gaan met jouw contractpartij, neem dan gerust contact met ons op. Wij kunnen je helpen met het kiezen van de juiste overeenkomst en een goede juridische basis verzorgen in deze overeenkomst. Ons kantoor heeft diverse basismodellen die je hiervoor kunt gebruiken.
Bekijk ook deze blog even.
Neem contact op via de telefoon: 088 0034 300 of per e-mail: info@hooglander-advocaten.nl.
